 previous article in this issue | next article in this issue  |
Preview first page |
Document Details : Title: Ethiek en de moraal van het einde van de moraal Author(s): PATTYN, Bart Journal: Ethische Perspectieven Volume: 15 Issue: 1 Date: Maart 2005 Pages: 3-16 DOI: 10.2143/EPN.15.1.563301 Abstract : Dit is het eerste van een reeks opstellen over ethiek en moraal. Het woord 'ethiek' wordt vaak en in heel diverse contexten gebruikt, waardoor men in moeilijkheden komt wanneer men precies wil omschrijven waarvoor het staat. In tegenstelling met het begrip 'ethiek' wordt het begrip 'moraal' minder vaak in de mond genomen, wellicht omdat de vervaldatum van dat begrip overschreden lijkt. Het onderscheid tussen ethiek en moraal is nochtans niet duidelijk. Soms omschrijft men ethiek als de theoretische reflectie op de moraal, maar vandaag wordt het begrip ethiek ook gebruikt als een synoniem voor moraal. Ik zal in deze opstellen de begrippen doelbewust door elkaar gebruiken. Een voorafgaande en artificiële domeinafbakening lijkt me reeds op voorhand de problemen te vertekenen waarmee het fenomeen kampt, waarnaar ethiek en moraal verwijzen. Die problemen zijn boeiend. Ze leren ons iets over hoe mensen zichzelf en hun omgeving er vandaag proberen van te overtuigen een gerechtvaardigd leven te leiden. De gangbare liberale verstandhouding zorgt ervoor dat de perspectieven die een concreet, particulier leven als ongelukkig of zelfs absurd doen overkomen, geen voorwerp meer kunnen zijn van een publiek debat omdat ‘iedereen voor zichzelf zou kunnen uitmaken wat goed en slecht is’. Niemand heeft aldus het recht te treuren, want niemand lijkt nog definitief getroffen te kunnen worden, net zo min als niemand nog kan zeggen puur geluk te hebben gehad, want over de criteria van wat ‘geslaagd zijn in het leven’ betekent, zou iedereen zelf kunnen beslissen. Iedereen zou zelf kunnen bepalen wat hem of haar gelukkig of ongelukkig kan maken. In de praktijk is dat slechts heel gedeeltelijk het geval. Er is met andere woorden een brede kloof tussen wat officieel wordt beleden en wat men in de praktijk ondervindt. Om de ethische verstandhouding die kenmerkend is voor de liberale mentaliteit van vandaag te begrijpen, moeten we langs onze verstilde, ingesneeuwde christelijke traditie. Die traditie is voor steeds meer mensen een vaag en onoverzichtelijk gegeven. In de volgende bijdrage gaan we erop in om te kunnen omschrijven wat onze tijd op moreel vlak doet verschillen van 'de oude wereld'. |
|
