 previous article in this issue | next article in this issue  |
|
Document Details : Title: Literatuur als 'Ancilla Domini' Subtitle: Een poging tot sovjetisering van de Vlaamse letteren anno 1934 Author(s): COUNDENYS, W. Journal: Spiegel der Letteren Volume: 39 Issue: 3-4 Date: 1997 Pages: 298-303 DOI: 10.2143/SDL.39.3.2003805 Abstract : Katholieken hebben steeds een dubbelzinnige houding ten opzichte van Rusland en zijn cultuur aangenomen. Traditioneel wordt het land van tsaren, bojaren, kozakken en koelakken met ongeloof, barbarij en oriëntaalse wreedheid geassocieerd, maar merkwaardig genoeg knijpen de katholieke autoriteiten steeds een oogje dicht wanneer ze uit Rusland profijt menen te kunnen halen. Zo waren ze maar al te blij dat de jezuïeten na de opheffing van hun orde in Rusland konden overwinteren en daar zo’n invloed verwierven, dat de historicus Michail Pogodin moest erkennen dat „indien in Rusland de godsdienstvrijheid zou worden toegelaten, [...] de helft van de hogere kringen naar het katholicisme zou overstappen”. In de jaren ’80 van de vorige eeuw ‘ontdekten’ katholieke intellectuelen het ‘idealistisch realisme’ van de voorheen verguisde Russische literatuur als alternatief voor de ‘onmenselijke’ brutaliteit van het Franse naturalisme. En in 1917 werd in Rome het Pontificio Istituto Orientale opgericht met het oog op de bekering van Rusland, hetzij in samenspraak met de bolsjevieken, hetzij via het achterpoortje van de Russische emigratie. In ruil bood de Katholieke Kerk in beide gevallen ‘hulp’ aan. Diezelfde dubbelzinnigheid kon men ook in katholiek Vlaanderen aantreffen, zij het op een meer bescheiden, plaatselijk niveau. En aangezien de Katholieke Kerk vanaf de jaren ’20 haar gelovigen verbood om zich actief met politiek in te laten en hen opdroeg zich vooral op spirituele verheffing te concentreren — via de zogenaamde Katholieke Actie, — kwam deze dubbelzinnigheid ten opzichte van Rusland in de praktijk voornamelijk via de literatuur naar boven. Het subtiele aan heel de situatie was dat deze dubbelzinnigheid zich manifesteerde op twee verschillende niveaus, die bovendien elk naar primauteit binnen het Vlaamse katholieke kamp streefden. |
|
