next article in this issue  |
Preview first page |
Document Details : Title: Een verdacht laatmiddeleeuws rekenboek van de Wenduinse vissersgilde Subtitle: Hoe een dossier voor de goedkeuring van een gemeentewapen leidde tot het namaken van middeleeuwse bronfragmenten Author(s): DILLEN, Kristiaan Journal: Bulletin de la Commission Royale d'Histoire Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis Volume: 189 Date: 2023 Pages: 5-44 DOI: 10.2143/KCG.189.0.3292833 Abstract : Met de monografie Geschiedenis van Wenduine publiceerde Prudens Verduyn in 1938 een aantal tot dan volstrekt onbekende veertiende- en vijftiende-eeuwse teksten die de auteur door een toeval had kunnen inkijken en had gekopieerd. Volgens de auteur ging het om fragmenten uit een ‘rekenboek’ dat aan de vissersgilde van Wenduine had toebehoord. Deze fragmenten zijn bijzonder omdat ze een licht werpen op onder andere de corporatieve organisatiestructuur van de Wenduinse vissers en de door hen bedreven jacht op zeezoogdieren. Naast bijzonder zijn deze bronfragmenten ook uniek. Er zijn geen andere veertiende-eeuwse schriftelijke bronnen bewaard gebleven die binnen het graafschap Vlaanderen door een vissersgilde werden geproduceerd. Problematisch is dat Verduyn de bronfragmenten in zijn betoog integreerde en voorzag van een eerder gebrekkig en weinig consequent kritisch apparaat, waardoor het niet steeds duidelijk is wanneer hij citeert en wanneer hij zelf aan het woord is. De teksten hebben vooral een zoektocht naar de originele bron teweeggebracht maar zijn zelf nog nauwelijks onderzocht. Deze bijdrage publiceert de naakte ‘brontekst’ en analyseert deze. Er zal worden betoogd dat de fragmenten naar alle waarschijnlijkheid een pastiche zijn, een falsum dat via nabootsing, het combineren van kenmerken van originelen en het integreren van kennis uit literatuur in vele opzichten gelijkt op een model. De bronfragmenten dienden vooral de ambities van een twintigste-eeuwse kustgemeenschap waarvan het bestaan niet langer afhankelijk was van visserij maar van toerisme. Avec la monographie Geschiedenis van Wenduine (Histoire de Wenduine), Prudens Verduyn a publié en 1938 un certain nombre de textes des XIVe et XVe siècles, jusqu’alors totalement inconnus, que l’auteur avait pu consulter et copier par hasard. Selon l’auteur, il s’agissait de fragments d’un «rekenboek» (livre de comptes) qui avait appartenu à la guilde des pêcheurs de Wenduine. Ces fragments ont la particularité de mettre en lumière la structure d’organisation corporative des pêcheurs de Wenduine et leurs activités de chasse aux mammifères marins. En plus d’être remarquables, ces fragments de source sont également uniques. Aucune autre source écrite du XIVe siècle n’a été conservée qui ait été produite par une guilde de pêcheurs du comté de Flandre. Il est par contre problématique que Verduyn ait intégré des fragments de source dans son argumentation et leur ait fourni un appareil critique plutôt inadéquat et incohérent, de sorte qu’il n’est pas toujours clair quand il les cite et quand il en parle lui-même. Les textes ont principalement déclenché une chasse à la source originale mais n’ont eux-mêmes guère été examinés. Cette contribution publie le ‘texte source’ et son analyse. On soutiendra que les extraits publiés du soidisant livre de comptes sont très probablement un pastiche, une falsification qui ressemble à un modèle à bien des égards par imitation, combinant des caractéristiques d’originaux et intégrant des connaissances issues de la littérature. Les fragments de source ont principalement servi les ambitions d’une communauté côtière du XXe siècle dont la prospérité ne dépendait plus de la pêche mais du tourisme. With the monograph Geschiedenis van Wenduine (History of Wenduine) Prudens Verduyn published in 1938 a number of unknown fourteenth- and fifteenth-century texts that the author, by fortuity, had been able to explore and copy. According to the author, the fragments were part of a ‘rekenboek’ (account book) produced by the Wenduine fishermen’s guild. The fragments are exceptional because they shed light on the corporate organizational structure of the Wenduine fishermen and the hunt for marine mammals. Besides exceptional, these source fragments are unique. No other fourteenth-century written sources, produced by a fishermen’s guild within the county of Flanders, are known to have survived. The issue is that Verduyn integrated the source fragments in his discourse and provided only a rather flawed and inconsistent critical apparatus. It is not always clear when he is citing and when not. The texts have mainly triggered a search for the original source but have hardly been researched themselves. This contribution publishes and analyses the bare ‘source text’. It will be argued that the published excerpts from the so-called account book most likely are a pastiche, a falsification that resembles a model in many respects through imitation, combining features of originals and integrating knowledge from literature. The source fragments mainly served the ambitions of a twentieth-century coastal community whose prosperity no longer depended on fishing but on tourism. |
 |
